Gliwickie Metamorfozy" - Stowarzyszenie na Rzecz Dziedzictwa Kulturowego Gliwic

 

Królewskie Muzeum Uzbrojenia w Leeds

 

   www.gliwiczanie.pl

 

 

Królewska Zbrojownia jest najstarszym w Brytanii muzeum narodowym i jednym z najstarszych muzeów na świecie. Część kolekcji jest nadal wystawiana w jej oryginalnym miejscu – White Tower (część Tower of London). Londynska Tower została ufundowana przez Wilhelma Zdobywcę, krótko po jego inwazji z Normandii i zwycięstwie w bitwie pod Hastings w 1066 roku.

Za czasów panowania Edwarda III (1327-77) Tower zaczęła zaopatrywać angielską armię i marynarkę w uzbrojenie i wyposażenie niezbędne do zamorskich ekspedycji, a tym samym stała się główną zbrojownią królestwa.



Gdy w 1509 roku na tronie zasiadł Henryk VIII, opróżnił on Tower z wojskowego wyposażenia aby zrobić miejsce dla nowego i nowoczesnego uzbrojenia w które chciał wyposażyć swą armię. Jednocześnie założył Królewskie Warsztaty Zbrojeniowe w pałacu w Greenwich, by tworzono tam najlepsze zbroje dla niego i jego szlachty. Zbroje Henryka VIII, Karola I, Karola II i Jakuba II tworzą obecnie serce kolekcji zbroi królewskich i stanowią jeden z jej największych skarbów.

Podczas Wojny Domowej (1642-49) Tower była chroniona przez Parlament, a jej arsenał dostarczał wiele materiałów dla armii wiernej Parlamentowi. Po jego zwycięstwie i egzekucji króla Karola I królewskie zbroje przeniesiono do Tower z Greenwich i innych miejsc i zostały eksponowane.

Po restauracji królestwa pod berłem Karola II w 1660 została wystawiona „Linia Królów” - było to 10 królewskich zbroi eksponowanych na drewnianych koniach, dla podkreślenia historii monarchii poczynając od Wilhelma Zdobywcy. Przez następne stulecia kolekcja stale rozrastała się . Poszerzano ją o wojenne trofea takie jak bębny wojenne, działa, flagi.

Katastrofa zdarzyła się 31 października 1841 roku, gdy w Wielkiej Skarbnicy wybuchł pożar, który zniszczył ogromną ilość broni i historycznych eksponatów.

Mimo to wiek 19-ty był znaczący dla muzeum – stawało się ono przemyślaną ekspozycją podkreślającą historię królewskiego oręża. Powiększano kolekcje poprzez dokonywanie przemyślanych zakupów oraz pozyskiwanie darów. Pomału stawała się największą tego typu kolekcją na świecie.

Wielowiekowe powiązanie muzeum z Koroną zostało dopełnione w 1983 roku, gdy Królowa Elżbieta II nadała Muzeum tytuł „Królewskie”.

Królewskie Muzeum Uzbrojenia w swojej historycznej siedzibie w Tower zaczęło mieć kłopoty z ekspozycją, spowodowane brakiem miejsca. (Obecnie dysponuje ono 65000 obiektów). Dlatego najpierw pieczołowicie odrestaurowano Fort Nelson, wybudowany w 1860 roku i przeniesiono tam kolekcję broni artyleryjskiej, a następnie zbudowano nową siedzibę główną Królewskiego Muzeum Uzbrojenia w Leeds.

 

Tyle informacji historycznych.

Muzeum w Leeds to ogromny nowoczesny budynek otoczony kanałami. Ekspozycje podzielone są tematycznie wg pięter na następujące działy:

- wojna

- turnieje

- Orient

- obrona

- polowanie

Centralny punkt Muzeum stanowi wieża zwana „Salą stali”. Wyeksponowano w niej głównie 17-to wieczne zbroje i 19-to wieczne wyposażenie wojskowe.



PIĘTRO „WOJNA”

Galeria wojenna rozpoczyna się od wojen Rzymian i Greków. Muzeum dysponuje wprawdzie tylko kilkoma artefaktami z tego okresu, to jednak dają one pojęcie o naturze starożytnej broni i uzbrojenia używanego wówczas.



Wczesne Średniowiecze to z grubsza okres kiedy Rzymianie opuścili Brytanię do zwycięstwa Henryka Tudora w bitwie o Bosworth w 1485 roku. W tym czasie ani w Brytanii ani w całej Europie nie było stałej armii. Mężczyźni zdolni do noszenia broni mieli obowiązek odpowiedzieć na wezwanie swego feudała i służyć w obronie Króla.

Był to czas zwany „czasem kolczugi”. Kolczugi noszone wówczas były wprawdzie elastyczne, ale ciężkie, a w dodatku słabo chroniły przed bronią kłującą – np. strzałami z metalowymi grotami. W 13-tym wieku zaczęto przynitowywać arkusze blachy dla wzmocnienia ochrony, a w wieku 14-tym dodawano jeszcze blaszane ochraniacze na łokcie i kolana, i w ten sposób pod koniec 14 wieku rycerze posiadali już zbroje okrywające większą część ciała.

Główną bronią tamtych czasów były łuki – istniało prawo nakazujące łucznikom trenować w każdą sobotę.

Późne Średniowiecze było zdominowane przez żołnierzy konnych i jeźdźców ciężkozbrojnych. Kolczugi zostały zastąpione przez zbroje z blach co spowodowało, że zbyteczne stały się tarcze – i zniknęły one zupełnie z pól bitewnych.

Wiek 16-ty to czas gdy na polach bitew pojawiła się broń palna, ale była ona ciężka, naładowanie wymagało długiego czasu, strzelała na krótkie dystanse i w dodatku niecelnie. Ale do czasu. Bitwa o Pavia (1525) pomiędzy Francją i Świętym Imperium Rzymskim była pierwszą bitwą, w której piechota wyposażona w broń palną pokonała zakutych w zbroje rycerzy. Zbroje okazały się niewystarczającą ochroną przeciwko kulom....


17-ty wiek – czyli czas angielskiej wojny domowej (1642-49) charakteryzował się znaczącymi zmianami zarówno w uzbrojeniu jak i w typach wojsk biorących udział w walkach. Broń palna nabierała większego znaczenia i tym samym coraz bardziej odchodzono od tradycyjnych zbroi. Umieszczenie solidnego noża na wylocie lufy muszkietu dało w efekcie powstanie bagnetu co w końcu spowodowało zanikanie tradycyjnej piki.


Wiek 18-ty i 19-ty. Zmiany które zachodziły w uzbrojeniu w wieku 17-tym spowodowały zanik zbroi jako nieskutecznej ochrony przed kulami. Piechota uzbrojona w muszkiety z możliwością wyposażenia w bagnety i używania ich jak pik spowodowały zamiany w taktyce wojennej Wiek 18-ty był świadkiem rozwoju wojny „liniowej”, zmiany piechoty w zwarte formacje strzelające salwami a następnie szarżujące z użyciem bagnetów. Tego typu taktyka rozwijała się szczególnie w trakcie Amerykańskiej Wojny Niepodległościowej oraz wojny Brytanii z Francją pod koniec 18-tego i początku 19-tego wieku. W czasie tym również ulegały zmianie mundury. W związku z wprowadzeniem masowej produkcji można było w krótkim czasie umundurować żołnierzy w jednakowe, specjalnie zaprojektowane uniformy.


PIĘTRO „TURNIEJE”


Turnieje rozpoczynały się paradą rycerzy w ich najlepszych zbrojach wraz ze świtą niosącą flagi i chorągwie. Istniały trzy rodzaje potyczek turniejowych: zawody, potyczka z kopiami konna, i walka piesza.

Zawody, najbardziej popularne w 11-tym wieku, odbywały się w zespołach staczających pozorowaną bitwę.

Potyczka z kopiami to pojedynek dwóch uzbrojonych, konnych rycerzy uzbrojonych w drewniane lance. Od 15-tego wieku istniały dwa rodzaje potyczek - „wojenna” i „pokojowa”. „Wojenna” odbywała się za pomocą solidnych, jednolitych kopii i miała na celu zrzucenie przeciwnika z konia. W „pokojowej” kopie były puste w środku, a wygrywał rycerz, który przeciwnikowi strzaskał jego kopię.

Walka piesza była prowadzona za pomocą włóczni, buław, topora lub dwuręcznego miecza. Zasady walki ustalali rycerze przed rozpoczęciem pojedynku i rygorystycznie się ich trzymali.

 

 

Król Henryk VIII.

Henryk zasiadł na tronie w 1509 roku jako 18-latek. Był wysportowanym młodym człowiekiem uwielbiającym grę w tenisa, zapasy, pojedynki, zbroje i turnieje.

Gdy Franciszek I Walezjusz zasiadł na tronie Francji nastąpiły ogromne zmiany we wzajemnych stosunkach pomiędzy Francją i Anglią. Nawiązano przyjazne stosunki międzynarodowe ukoronowane najbardziej spektakularnym turniejem w historii, znanym jako Zawody Złotej Tkaniny – jako że namioty polowe wykonane były ze złotej materii. Dwaj królowie spotkali się pomiędzy Calais i Guisnes, na granicy ich dwóch królestw w północnej Francji, a turniej trwał dwa tygodnie. Ekstrawagancki i kosztowny turniej planowano i przygotowywano przez kilka miesięcy. Kulminacyjnym punktem zawodów było podpisanie traktatu pokojowego pomiędzy dwoma mocarstwami.

 

 

 

Rycerze zaliczali swoje konie do najcenniejszych dóbr. Dobrze wyszkolony koń bojowy był nieodzowny dla rycerza i jednocześnie ze względu na swą cenę stanowił symbol statusu. Bogaci rycerze chronili swe konie specjalnymi końskimi zbrojami.

 

 


 

 

Zbroje turniejowe poza zadaniami ochronnymi z czasem stawały się arcydziełami sztuki płatnerskiej. Do ich ozdoby stosowano wiele technik takich jak grawerowanie, cyzelowanie, rytowanie, złocenie i srebrzenie, niebieszczenie i ornamenty damasceńskie.