„Gliwickie Metamorfozy" -
Stowarzyszenie na Rzecz Dziedzictwa
Kulturowego Gliwic
|
|
Królewskie
Muzeum Uzbrojenia w Leeds
|
|
|
|
|
www.gliwiczanie.pl
|
|
|
Królewska Zbrojownia jest
najstarszym w Brytanii muzeum narodowym i jednym z
najstarszych muzeów na świecie. Część kolekcji jest nadal
wystawiana w jej oryginalnym miejscu – White Tower
(część Tower of London). Londynska Tower została ufundowana
przez Wilhelma Zdobywcę, krótko po jego inwazji z Normandii i
zwycięstwie w bitwie pod Hastings w 1066 roku.
Za czasów panowania Edwarda III (1327-77) Tower zaczęła
zaopatrywać angielską armię i marynarkę w uzbrojenie i
wyposażenie niezbędne do zamorskich ekspedycji, a tym samym
stała się główną zbrojownią królestwa.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gdy w 1509 roku na tronie zasiadł Henryk VIII,
opróżnił on Tower z wojskowego wyposażenia aby zrobić miejsce
dla nowego i nowoczesnego uzbrojenia w które chciał wyposażyć
swą armię. Jednocześnie założył Królewskie Warsztaty
Zbrojeniowe w pałacu w Greenwich, by tworzono tam najlepsze
zbroje dla niego i jego szlachty. Zbroje Henryka VIII, Karola
I, Karola II i Jakuba II tworzą obecnie serce kolekcji zbroi
królewskich i stanowią jeden z jej największych skarbów.
|
|
|
Podczas Wojny Domowej
(1642-49) Tower była chroniona przez Parlament, a jej arsenał
dostarczał wiele materiałów dla armii wiernej Parlamentowi. Po
jego zwycięstwie i egzekucji króla Karola I królewskie zbroje
przeniesiono do Tower z Greenwich i innych miejsc i zostały
eksponowane.
Po restauracji królestwa pod
berłem Karola II w 1660 została wystawiona „Linia
Królów” - było to 10 królewskich zbroi eksponowanych na
drewnianych koniach, dla podkreślenia historii monarchii
poczynając od Wilhelma Zdobywcy. Przez następne stulecia
kolekcja stale rozrastała się . Poszerzano ją o wojenne trofea
takie jak bębny wojenne, działa, flagi.
Katastrofa zdarzyła się 31 października 1841 roku, gdy w
Wielkiej Skarbnicy wybuchł pożar, który zniszczył ogromną
ilość broni i historycznych eksponatów.
|
|
|
Mimo to wiek 19-ty był znaczący dla muzeum – stawało
się ono przemyślaną ekspozycją podkreślającą historię
królewskiego oręża. Powiększano kolekcje poprzez dokonywanie
przemyślanych zakupów oraz pozyskiwanie darów. Pomału stawała
się największą tego typu kolekcją na świecie.
|
|
|
Wielowiekowe powiązanie muzeum z Koroną zostało dopełnione
w 1983 roku, gdy Królowa Elżbieta II nadała Muzeum tytuł
„Królewskie”.
|
|
|
Królewskie Muzeum Uzbrojenia w swojej
historycznej siedzibie w Tower zaczęło mieć kłopoty z
ekspozycją, spowodowane brakiem miejsca. (Obecnie dysponuje
ono 65000 obiektów). Dlatego najpierw pieczołowicie
odrestaurowano Fort Nelson, wybudowany w 1860 roku i
przeniesiono tam kolekcję broni artyleryjskiej, a następnie
zbudowano nową siedzibę główną Królewskiego Muzeum Uzbrojenia
w Leeds.
|
|
|
Tyle informacji historycznych.
Muzeum w Leeds to ogromny
nowoczesny budynek otoczony kanałami. Ekspozycje podzielone są
tematycznie wg pięter na następujące działy:
- wojna
- turnieje
- Orient
- obrona
- polowanie
|
|
|
Centralny punkt Muzeum stanowi wieża zwana „Salą
stali”. Wyeksponowano w niej głównie 17-to wieczne
zbroje i 19-to wieczne wyposażenie wojskowe.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
PIĘTRO „WOJNA”
|
|
|
Galeria wojenna rozpoczyna się od wojen Rzymian
i Greków. Muzeum dysponuje wprawdzie tylko kilkoma artefaktami
z tego okresu, to jednak dają one pojęcie o naturze
starożytnej broni i uzbrojenia używanego wówczas.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wczesne Średniowiecze to z
grubsza okres kiedy Rzymianie opuścili Brytanię do zwycięstwa
Henryka Tudora w bitwie o Bosworth w 1485 roku. W tym czasie
ani w Brytanii ani w całej Europie nie było stałej armii.
Mężczyźni zdolni do noszenia broni mieli obowiązek
odpowiedzieć na wezwanie swego feudała i służyć w obronie
Króla.
Był to czas zwany „czasem
kolczugi”. Kolczugi noszone wówczas były wprawdzie
elastyczne, ale ciężkie, a w dodatku słabo chroniły przed
bronią kłującą – np. strzałami z metalowymi grotami. W
13-tym wieku zaczęto przynitowywać arkusze blachy dla
wzmocnienia ochrony, a w wieku 14-tym dodawano jeszcze
blaszane ochraniacze na łokcie i kolana, i w ten sposób pod
koniec 14 wieku rycerze posiadali już zbroje okrywające
większą część ciała.
Główną bronią tamtych czasów były łuki – istniało
prawo nakazujące łucznikom trenować w każdą sobotę.
|
|
|
|
|
|
Późne Średniowiecze było zdominowane przez żołnierzy
konnych i jeźdźców ciężkozbrojnych. Kolczugi zostały
zastąpione przez zbroje z blach co spowodowało, że zbyteczne
stały się tarcze – i zniknęły one zupełnie z pól
bitewnych.
|
|
|
|
|
|
Wiek 16-ty to czas gdy na polach bitew pojawiła
się broń palna, ale była ona ciężka, naładowanie wymagało
długiego czasu, strzelała na krótkie dystanse i w dodatku
niecelnie. Ale do czasu. Bitwa o Pavia (1525) pomiędzy Francją
i Świętym Imperium Rzymskim była pierwszą bitwą, w której
piechota wyposażona w broń palną pokonała zakutych w zbroje
rycerzy. Zbroje okazały się niewystarczającą ochroną przeciwko
kulom....
|
|
|
|
|
|
17-ty wiek – czyli czas angielskiej wojny domowej
(1642-49) charakteryzował się znaczącymi zmianami zarówno w
uzbrojeniu jak i w typach wojsk biorących udział w walkach.
Broń palna nabierała większego znaczenia i tym samym coraz
bardziej odchodzono od tradycyjnych zbroi. Umieszczenie
solidnego noża na wylocie lufy muszkietu dało w efekcie
powstanie bagnetu co w końcu spowodowało zanikanie tradycyjnej
piki.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wiek 18-ty i 19-ty. Zmiany które zachodziły w uzbrojeniu w
wieku 17-tym spowodowały zanik zbroi jako nieskutecznej
ochrony przed kulami. Piechota uzbrojona w muszkiety z
możliwością wyposażenia w bagnety i używania ich jak pik
spowodowały zamiany w taktyce wojennej Wiek 18-ty był
świadkiem rozwoju wojny „liniowej”, zmiany
piechoty w zwarte formacje strzelające salwami a następnie
szarżujące z użyciem bagnetów. Tego typu taktyka rozwijała się
szczególnie w trakcie Amerykańskiej Wojny Niepodległościowej
oraz wojny Brytanii z Francją pod koniec 18-tego i początku
19-tego wieku. W czasie tym również ulegały zmianie mundury.
W związku z wprowadzeniem masowej produkcji można było w
krótkim czasie umundurować żołnierzy w jednakowe, specjalnie
zaprojektowane uniformy.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
PIĘTRO „TURNIEJE”
|
|
|
Turnieje
rozpoczynały się paradą rycerzy w ich najlepszych zbrojach
wraz ze świtą niosącą flagi i chorągwie. Istniały trzy rodzaje
potyczek turniejowych: zawody, potyczka z kopiami konna, i
walka piesza.
Zawody, najbardziej
popularne w 11-tym wieku, odbywały się w zespołach
staczających pozorowaną bitwę.
Potyczka z kopiami
to pojedynek dwóch uzbrojonych, konnych rycerzy uzbrojonych w
drewniane lance. Od 15-tego wieku istniały dwa rodzaje
potyczek - „wojenna” i „pokojowa”.
„Wojenna” odbywała się za pomocą solidnych,
jednolitych kopii i miała na celu zrzucenie przeciwnika z
konia. W „pokojowej” kopie były puste w środku, a
wygrywał rycerz, który przeciwnikowi strzaskał jego kopię.
Walka piesza była prowadzona za pomocą włóczni,
buław, topora lub dwuręcznego miecza. Zasady walki ustalali
rycerze przed rozpoczęciem pojedynku i rygorystycznie się ich
trzymali.
|
|
|
Król Henryk VIII.
Henryk zasiadł na tronie w
1509 roku jako 18-latek. Był wysportowanym młodym człowiekiem
uwielbiającym grę w tenisa, zapasy, pojedynki, zbroje i
turnieje.
Gdy Franciszek I Walezjusz zasiadł na tronie Francji
nastąpiły ogromne zmiany we wzajemnych stosunkach pomiędzy
Francją i Anglią. Nawiązano przyjazne stosunki międzynarodowe
ukoronowane najbardziej spektakularnym turniejem w historii,
znanym jako Zawody Złotej Tkaniny – jako że namioty
polowe wykonane były ze złotej materii. Dwaj królowie spotkali
się pomiędzy Calais i Guisnes, na granicy ich dwóch królestw w
północnej Francji, a turniej trwał dwa tygodnie.
Ekstrawagancki i kosztowny turniej planowano i przygotowywano
przez kilka miesięcy. Kulminacyjnym punktem zawodów było
podpisanie traktatu pokojowego pomiędzy dwoma mocarstwami.
|
|
|
Rycerze zaliczali swoje konie do najcenniejszych
dóbr. Dobrze wyszkolony koń bojowy był nieodzowny dla rycerza
i jednocześnie ze względu na swą cenę stanowił symbol statusu.
Bogaci rycerze chronili swe konie specjalnymi końskimi
zbrojami.
|
|
|
|
|
|
Zbroje turniejowe poza zadaniami ochronnymi z
czasem stawały się arcydziełami sztuki płatnerskiej. Do ich
ozdoby stosowano wiele technik takich jak grawerowanie,
cyzelowanie, rytowanie, złocenie i srebrzenie, niebieszczenie
i ornamenty damasceńskie.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|